موفقیت راهبردی سیاست خارجی ایران با عضویت در بریکس

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ اجلاس سران بریکس از دو روز پیش در آفریقای جنوبی آغاز به کار کرد و آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان که با هدف شرکت در پانزدهمین نشست سران «بریکس» وارد پرتوریا شده است، توانست موفقیت دیگری را به کارنامه درخشان دولت سیزدهم بیفزاید و ایران اکنون یکی از اعضای این گروه است.

پیش تر آیت الله رئیسی هدف از این سفر را انجام دیدارهای دوجانبه با سران عضو بریکس و کشورهای شرکت کننده در اجلاس خواند و گفت، تمامی این نشست ها در راستای توسعه روابط میان ایران و دیگر کشورها انجام می شود.

در این راستا سیریل رامافوسا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی خبر داد، کشورهای ایران، آرژانتین، اتیوپی، عربستان سعودی، مصر و امارات به عنوان اعضای جدید «بریکس» به طور رسمی به این گروه پیوستند که عضویت کامل این کشورها از اول ژانویه 2024 آغاز می شود.

وزیر امور خارجه کشورمان در رایزنی با وزیران امور خارجه هند، چین، آفریقای جنوبی، برزیل و روسیه بر اهمیت توجه جدی به درخواست عضویت ایران در بریکس تأکید کرده بود

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه بعد از آنکه رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی اعلام کرد 6 کشور جدید ازجمله ایران به‌عنوان اعضای جدید به این گروه می‌پیوندند، برای همکاری با آنها و علاقه‌مندان به تعامل با بریکس اعلام آمادگی کرد و گفت: مذاکره درباره بیانیه نهایی (نشست بریکس) ازجمله در زمینه گسترش آن آسان نبود. پذیرش اعضای جدید در بریکس نخستین مرحله از روند گسترش بلوک است. 

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین نیز در اجلاس بریکس گفت: گسترش کنونی بریکس مطابق با انتظارات جامعه بین المللی و منافع مشترک کشورهای در حال توسعه است.

بی تردید عضویت دائم کشورمان در گروه اقتصادهای نوظهور جهان پیشرفت تاریخ‌ساز و موفقیت راهبردی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود؛ موفقیتی که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان برای کسب آن شب گذشته تلفنی با سوبرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند گفت و گو و تبادل نظر کرد.

در این گفت و گوی تلفنی وضعیت عضویت جمهوری اسلامی ایران در بریکس و اولویت های مطرح شده در نشست سران این گروه در ژوهانسبورگ برای پذیرش اعضای جدید بررسی شد و امیرعبداللهیان از تلاش های مثبت هند در این زمینه قدردانی کرد.

وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در رایزنی با وزیران امور خارجه هند، چین، آفریقای جنوبی، برزیل و روسیه بر اهمیت توجه جدی به درخواست عضویت ایران در بریکس تأکید کرده بود.

اهمیت عضویت ایران در بریکس

بریکس حجمی در حدود یک سوم اقتصاد جهان را به خود اختصاص داده است و طبق پیش بینی‌های مراجع آماری، برآورد می‌شود تا ۲۰۳۰ میلادی این رقم به ۵۰ درصد برسد. نرخ رشد اقتصادی کشورهای بریکس میان سه تا هفت درصد است، اما اقتصادهای بزرگ غربی در چند سال اخیر رشد یک تا سه درصدی داشته‌اند. تولید ناخالص داخلی پنج عضو بریکس تا سال ۲۰۲۰ میلادی نزدیک به از ۱۸ هزار میلیارد دلار بود و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۰ میلادی تولید ناخالص داخلی اعضای این گروه رشد ۴.۵ درصدی داشته باشد.

 
در این میان یکی از مهم ترین مزایای پیوستن ایران به بریکس استفاده از «بانک توسعه نوین» به عنوان بانک مشترک گروه است؛ بانکی چند ملیتی که عملکردی مانند سوئیفت دارد. اعضای گروه با تأسیس این بانک و ذخیره ارزی مشترک به دنبال مقابله با تحریم‌ نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی هستند.

تولید ناخالص داخلی پنج عضو بریکس تا سال ۲۰۲۰ میلادی نزدیک به از ۱۸ هزار میلیارد دلار بود و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۰ میلادی تولید ناخالص داخلی اعضای این گروه رشد ۴.۵ درصدی داشته باش

فارغ از عضویت ایران در بریکس، حضور آیت الله رئیسی در این اجلاس به دلیل دیدارهای دوجانبه با سران قدرت‌های جهانی مهم ارزیابی می شود، زیرا کشورمان با هر پنج عضو اصلی گروه روابط سیاسی خوبی دارد. ارزیابی ها از مدت ها پیش نشان می داد روند عضویت ایران از لحاظ سیاسی ساده است، اما از با توجه به موارد فنی و اقتصادی، انتظار برخی پیچیدگی ها و زمان بر بودن فرایند وجود داشت.

ناظران سیاسی بر این باورند عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان های منطقه ای و بین المللی در وهله نخست باعث رشد اقتصادی کشور و بعد، حفظ امنیت در برابر تحولات ژئوپلیتیک و ساختاری جهان می شود. طبعاً بریکس به دلیل اهمیت فزاینده ای که در اقتصاد سیاسی و تحولات ژئوپلیتیک جهان دارد، از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

بانک توسعه جدید بریکس در راستای تأسیس نهادهای مالی مستقل از نهادهای غربی عمل می کند و این موضوع را می توان مهم ترین موفقیت گروه در پیشـبرد همگرایـی و مهم ترین مزیت آن در ساختار جدید اقتصادی جهانی دانست. ایران نیز از رهگذر عضویت در بریکس به دنبال دستیابی به منابع مالی است؛ هرچند تحریم‌های آمریکا دسترسی به منابع را دشوار کرده، ولی بریکس در فرآیند دلارزدایی انواع روش ها را برای اعطای وام و خدمات به اعضا اتخاذ کرده است که می توانند به کاهش تأثیر تحریم ها به ایران کمک کنند.

نهادهای مالی بریکس به اندازه ای اهمیت دارند که برخی ناظران اقتصادی معتقدند، جمهوری اسلامی ایران به جای عضویت در بریکس می تواند به عضویت نهادهای مالی این گروه، به ویژه بانک توسعه جدید درآید. چند جانبه گرایی همان راهبردی است که ایران برای کاهش تأثیر تحریم ها و افزایش ظرفیت خود برای عضویت در نهادهای بین المللی ازجمله بریکس دنبال می کند.

کشورمان می تواند رهاورد همگرایی با قدرت هایی همچون چین، هند و روسیه به حفظ منابع مالی بیندیشد و قراردادهای بلندمدت برای توسعه کریدورها و بنادر راهبردی مانند چابهار امضا کند؛ به ویژه اینکه کریدور شمال-جنوب که روسیه و هند در امتداد آن هستند، می تواند ارزش افزوده ای برای ایران باشد.